Türk fikir geleneğinin yapısında asırlarca hükmünü yürüten en temel gerçeklik tarih ilmidir. Mensubiyet hissini en güzel şekilde tecrübenin içinden akıp gelen unsurlar doldurmaktadır.

       Devlet geleneğinin çok sağlam kâidelere dayanmasının ve hükümdârların hâdiselere tabîî bir şekilde tasarruf kudreti bulmasının zemini bu unsurlarda toplanır. Tarih ilminin içindeki realitenin derinliklerine iyiden iyiye yerleşme keyfiyetine sahip olan tarihçiler, tasvir ve tahlil ettikleri şeyin kendisi hâline geldikleri için yürütülen fikirler spekülasyon olmaktan çıkarak tecrübe nâmıyla elde edilen şeylerin tercümesi olur.